Baiti

Baiti (kwa Kiingereza: byte) ni kipimo kidogo cha data kinachotumiwa katika kompyuta na vifaa vya teknolojia ya habari. Baiti moja huwa na biti nane (8 bits), na kwa kawaida huitumika kuhifadhi tarakimu moja ya ASCII au herufi katika lugha nyingi za kompyuta.

Baiti ni eneo la msingi la uhifadhi wa data katika mfumo wa kidijitali. Kwa mfano, herufi "A" inaweza kuchukua baiti moja, kwa kutumia msimbo wa ASCII ambapo "A" huwakilishwa na biti 01000001. Hii inamaanisha kuwa baiti moja inaweza kuwa na mchanganyiko wowote wa biti nane, na hivyo kuwa na uwezekano wa mchanganyiko 256 (yaani 2⁸), kuanzia 00000000 hadi 11111111.

Neno "byte" lilitumiwa kwa mara ya kwanza na Werner Buchholz mnamo mwaka 1956 wakati wa kubuni kompyuta ya IBM 7030 "Stretch". Alilitumia kuonyesha kundi la biti ambazo kompyuta inaweza kuzishughulikia kama kitengo kimoja. Kwa kuandika "byte" badala ya "bite" (kama ilivyotarajiwa), aliepuka mkanganyiko na neno "bit", ambalo ni kipimo kingine tofauti.

Katika mfumo wa vipimo vya data, baiti hutumika kama msingi wa kupima ukubwa wa faili, kumbukumbu, na uwezo wa kuhifadhi. Vitengo vikubwa vya data kama kilobaiti (kB), megabaiti (MB), gigabaiti (GB), na terabaiti (TB) hutokana na baiti kwa kuzidisha kwa 1000 (kulingana na SI) au 1024 (kulingana na mfumo wa binari).

Katika matumizi ya kila siku, taarifa nyingi katika kompyuta hupimwa kwa kutumia baiti. Hii inafanya baiti kuwa kiungo muhimu kati ya biti ambazo ni vitengo vya binari na vipimo vikubwa vya data.

• Data
• Kituo cha data

• IBM Archives – The Byte (Kiingereza)
• NIST – Binary Prefixes and Data Units (Kiingereza)
• Tanenbaum, A. S. (2006). "Structured Computer Organization." Pearson Education. (Kiingereza)
• Kahigi, K. K. (2007). Ujanibishaji wa Office 2003 na Windows XP kwa Kiswahili Sanifu. Kioo cha Lugha, 5(1). (Kiswahili)

• Encyclopedia Britannica – Byte (Kiingereza)

Makala hii kuhusu mambo ya teknolojia bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu mada hiyo kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.